Klasyfikacja, funkcje i rodzaje magazynów

Podstawowym zadaniem magazynu jest składowanie towarów. Trzeba jednak pamiętać, że w rzeczywistości funkcje magazynu nie ograniczają się dziś do przechowywania wybranych przedmiotów. Ich celem jest również stworzenie odpowiednich warunków, które są niezbędne do prawidłowej pracy całego „organizmu”, jakim niewątpliwie jest magazyn.

Czym jest magazyn i jakie są jego zadania?

Definicja tego, czym jest magazyn, jest dosyć prosta. Otóż jest to przestrzeń, w której zachodzą określone procesy magazynowe i logistyczne. Do tych pierwszych zdecydowanie zaliczymy zdolność danego obiektu do przechowywania wybranego asortymentu. A to oznacza, że wybrany obiekt posiada infrastrukturę niezbędną, by zachować w obiekcie odpowiednie warunki, to jest:

temperaturę powietrza,
czystość,
wilgotność.

Z kolei mówiąc o procesach logistycznych, mamy na myśli organizację załadunku lub rozładunku, transport wewnątrzmagazynowy, prowadzenie (sporządzaniem) stosownej dokumentacji, udostępnianie sieci teleinformatycznych, a także zabezpieczenie budynku przed ingerencją z zewnątrz.

Z czego składa się magazyn?

Budowa magazynu zależy od jego przeznaczenia, możliwości technicznych, ale też od znajdującej się w jego wnętrzu infrastruktury i… jego wymiarów. Oznacza to, że jeśli chcemy go zdefiniować, musimy wykorzystać dziesiątki zmiennych. Ujednolicając, typowy magazyn składa się z:

bramy wjazdowo-wyjazdowej,
przestrzeni niezbędnej do manewrowania pojazdami i kontroli ich zawartości,
strefy przyjęć w magazynie (to tam przyjmowane są ładunki),
strefy wydawania towarów (to tam wydaje się ładunki na zewnątrz,
obszaru magazynowego, gdzie ma miejsce składowanie towarów w magazynie,
stref magazynowych, w których segreguje się przechowywane artykuły,
biura, w których ma miejsce organizacja prac magazynowych.

Poza tym w magazynie występują również pomieszczenia o charakterze pomocniczym. Narzędziownia (gdzie znajduje się wyposażenie magazynu), przestrzeń socjalna oraz centrum bezpieczeństwa i monitoringu (siedziba personelu ochrony), to tylko kilka przykładów miejsc, których obecność jest niezbędna do właściwego funkcjonowania dużego obiektu.

Rodzaje magazynów i ich klasyfikacja

Klasyfikacja magazynów to bardzo złożony temat, którą należy definiować w świetle wielu zmiennych. Poniżej przedstawimy najczęściej spotykane w polskiej przestrzeni logistycznej rodzaje magazynów w odniesieniu do konkretnych czynników.

Podział magazynów ze względu na konstrukcję

Magazyn otwarty to przestrzeń, która jest w zasadzie utwardzonym placem przeznaczonym do przechowywania ładunków odpornych na działanie czynników meteorologicznych. W magazynach otwartych przechowuje się w nich m.in. opał, drewno, niektóre elementy wykończeniowe, a także materiały budowlane.

Magazyn półotwarty to zadaszona przestrzeń (np. wiata), której wnętrze jest odgrodzone maksimum trzema ścianami konstrukcyjnymi. Towary znajdujące się w magazynach półotwartych są chronione przed deszczem, śniegiem i intensywnymi promieniami Słońca, ale jednocześnie mają cały czas dostęp do świeżego powietrza (np. cement, związki chemiczne do usuwania lodu itd.).

Magazyn zamknięty to wydzielona przestrzeń, która wybudowana jest z trwałych materiałów budowlanych i jest jednocześnie trwale związana z gruntem. Znajdujące się tu towary są w całości chronione przed czynnikami zewnętrznymi, a w razie potrzeby — dzięki odpowiedniej infrastrukturze — można w nich stworzyć odpowiedni mikroklimat.

Magazyn specjalny — to miejsce, w którym przechowuje się towary wymagające przedsięwzięcia odpowiednich procedur bezpieczeństwa. W magazynach specjalnych przechowuje się np. gazy i ciecze o silnych właściwościach wybuchowych, leki lub towary sypkie wymagające odpowiedniego mikroklimatu.

Podział magazynów ze względu na rodzaj magazynowanych produktów

Podział magazynów ze względu na rodzaj znajdujących się w nich ładunków dzieli je na podstawie właściwości przechowywanych wewnątrz ładunków.

Magazyny składujące jednostki ładunkowe, czyli palety, europalety, skrzynie, pojemniki, a także towary umieszczane na paletach.
Magazyny składujące towary sypkie, gdzie asortyment przechowywany jest luzem, np. z wykorzystaniem silosów lub innych pojemników o dużej objętości.
Magazyny składujące gazy i ciecze, które umieszczane są w specjalnych pojemnikach.

Klasyfikacja magazynów na podstawie magazynowanych produktów pozwala również wydzielić dwie odrębne kategorie magazynów, które definiowane są w oparciu o dostępność do jednostki ładunkowej. Zgodnie z tym podziałem wyróżniamy:

magazyny z bezpośrednim dostępem, gdzie towar jest dostępny np. na odpowiednio zaprojektowanych regałach,
magazyny bez bezpośredniego dostępu, w których towar znajduje się na regałach satelitarnych.

Podział magazynów ze względu na funkcję

Magazyny dzieli się również na podstawie tego, jaką funkcję one pełnią i — w związku z tym — jakie jest ich miejsce w logistycznym łańcuchu dostaw. Zgodnie z tym podziałem wyróżniamy magazyny:

produkcyjne, w których ładunek przechowuje się w odstępach czasu, to jest jedynie wtedy, gdy jeden etap produkcji się kończy, a drugi jeszcze się nie rozpoczął,
przeładunkowe, w których przestrzeń magazynowa wykorzystana jest jako centrum dystrybucyjne, dzięki któremu koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa są znacznie mniejsze,
dystrybucyjne, które pełnią funkcję magazynów dostawczych lub wysyłkowych, gdyż ich podstawowym zadaniem jest wykreowanie nowych dróg przepływu towarów,
handlowe, które obsługują punkty sprzedaży detalicznej lub hurtowej,
dostawcze, których zadaniem jest zaspokojenie potrzeb obsługiwanych sklepów i hurtowni,
celne, które służą do tymczasowego składowania dóbr podlegających ocleniu (np. spoza Unii Europejskiej),
konsygnacyjne, w których towar znajduje się pod opieką służb celnych, ale nadal jest własnością dostawcy,
kontenerowy, gdzie towar jest przechowywany i przeładowywany wewnątrz kontenerów,
zakładowe, w których znajduje się ładunek niezbędny do funkcjonowania (podtrzymania produkcji) zakładu pracy.

Funkcje magazynów mogą być bardzo złożone. Oznacza to, że magazyn handlowy może jednocześnie odgrywać rolę magazynu dostawczego.

Podział magazynów ze względu na sposób rozmieszczenia towarów

Podstawowym sposobem klasyfikacji magazynów na podstawie sposobu rozmieszczenia towarów jest wysokość, na której można składować przechowywany asortyment.

Magazyn niskiego składowania — to przestrzeń, której wysokość użytkowa wynosi mniej niż 4.2 metra.
Magazyn średniego składowania — to wydzielona przestrzeń, której wysokość oscyluje w granicach od 4.2 do 7.2 metra.
Magazyn wysokiego składowania — to budynek, którego wysokość waga się w granicach od 7.2 do nawet 25 metrów.

Do grupy drugiej i trzeciej należą często magazyny wielokondygnacyjne, które dysponują dwoma odrębnymi poziomami roboczymi (np. parterem i antresolą).

Przyjęte metody składowania zależą przede wszystkim od konstrukcji wybranego magazynu, sposobu wykorzystania jego powierzchni, a także przeznaczenia budynku. Wprowadzone metody magazynowania mogą również zależeć od tego, jaki rodzaj towaru jest w nich przechowywany.

Podział magazynów ze względu na ich lokalizację

Centralny magazyn to miejsce, które odgrywa dominującą rolę w wybranym łańcuchu dostaw. Oznacza to, że to właśnie tam trafiają wszystkie ładunki i stamtąd są dysponowane do podległych magazynów regionalnych. Dopiero ich zadaniem jest zaspokojenie potrzeb lokalnych centrów sprzedaży, takich jak np. supermarkety, hurtownie itd. Mniejsze magazyny mogą być wykorzystywane przez niewielkie sieci handlowe. Należą do nich np. magazyny wysyłkowe.

Podział magazynów ze względu na stopień zmechanizowania

Magazyny można również podzielić na podstawie zastosowanych w nich rozwiązań technologicznych, których celem jest usprawnienie przeładunku i załadunku towarów.

Magazyny niezmechanizowane — to obiekty, w których zdecydowana większość prac magazynowych odbywa się ręcznie. Dziś w dobie rosnącej automatyzacji są one rzadko spotykane na logistycznej mapie Polski. Do tej grupy zaliczyć możemy w zasadzie jedynie niewielkie magazyny zakładowe i sklepowe.
Magazyny zmechanizowane — to obiekty, w których większość prac związanych z przyjęciem i wydaniem towaru odbywa się za pomocą maszyn. Magazyny zmechanizowane są najczęściej spotykane w Polsce. Do ich obsługi wykorzystuje się najczęściej urządzenia magazynowe, to jest pojazdy ciężarowe i wózki widłowe.
Magazyny zautomatyzowane — to budynki, w których udział człowieka ogranicza się jedynie do nadzorowania całości procesu załadunku i wyładunku towaru. Automatyzacja obejmuje również procesy odpowiedzialne za identyfikację towaru i zarządzanie nim w poszczególnych strefach magazynowych.

Podział magazynów ze względu na sposób załadunku

Ostatnim kryterium wg. którego można klasyfikować magazyny, jest sposób załadunku, który wynika z konstrukcji danego obiektu, a także sposobu rozmieszczenia ramp.

Magazyny umożliwiające załadunek i rozładunek tyłem — to obiekty, w których dok rampy dostosowuje się do wysokości naczepy auta. Dzięki temu można łatwo wywieźć np. ładunek umieszczony na paletach, wykorzystując do tego ręczne i elektryczne paleciaki bądź wózki widłowe.
Magazyny umożliwiające załadunek i rozładunek bokiem — to obiekty, w których konstrukcja rampy umożliwia wyłącznie załadunek lub wyładunek wzdłuż bocznej płaszczyzny. Magazyny te wyposażone są w tzw. bramę zerową, poprzez którą wózki widłowe odbierają ładunek z naczepy.

Jak widać, podział (klasyfikacja) magazynów od strony technicznej i organizacyjnej to bardzo złożony proces. Podobnie jest w przypadku budowy takich obiektów, których konstrukcja musi być ściśle dopasowana do wymogów stawianych przez klienta. Zastosowanie konstrukcji stalowych w budownictwie halowym pozwala praktycznie dowolnie modyfikować projekt, przez co można w jego zarysie uwzględnić takie czynniki jak np. warunki miejscowe.

Jeśli są Państwo zainteresowani zaprojektowaniem i zbudowaniem hal magazynowych o konstrukcji dopasowanej do Waszych potrzeb, to serdecznie zapraszamy do kontaktu. Naszym celem jest stworzenie rozwiązania satysfakcjonującego dla klienta.

Formularz kontaktowy